16-2-2 مشکلات و ریشهها در نظام مالیاتی
بررسی شواهد آماری موجود در نظام مالیاتی و مقایسه نسبی آن با سایر کشورها به خوبی نشان داد که شکافی میان وضعیت موجود نظام مالیاتی در اقتصاد ایران با شرایط مطلوب آن وجود دارد. این انحراف از شرایط بهینه، با شناسایی مشکلات حاکم در این نظام و ریشههای آن و سپس تلاش در جهت رفع هر یک، قابل حذف است. بدین ترتیب ضروری است به بررسی دقیق مشکلات حاکم در نظام مالیاتی پرداخته شود. اهم این مشکلات به صورت موارد زیر قابل ذکر است:
سهم اندک درآمدهای مالیاتی در تولید ناخالص داخلی
سهم اندک درآمدهای مالیاتی در تامین هزینههای دولت
سهم اندک پایه مالیات بر ثروت یا وجود نقل و انتقالات گسترده داراییها در طول سال
بالا بودن نسبت هزینههای جمعآوری به نسبت درآمدهای وصولی
سهم اندک شرکتهای غیر دولتی در درآمدهای مالیاتی دولت در مقایسه با شرکتهای دولتی موارد فوق را میتوان نوعی نقصان در دستاوردهای نظام مالیاتی تلقی کرد، که باید از طریق راهکارهای عملیاتی مناسب حذف شوند. باید توجه داشت که به منظور رفع این نقایص که اصطلاحاً با عنوان “مشکلات حاکم در نظام مالیاتی” خوانده میشوند، باید علل پدیدآورنده آن پرداخته شود.
عمدهترین علل آن را میتوان به صورت زیر برشمرد:
قوانین و مقررات ناهمسو
فرآیندهای غیر استاندارد
عدم استفاده از فنآوریهای روز
ارتباط مستقیم بین ماموران مالیاتی و مودیان
فرار مالیاتی زیاد به خصوص در دهکهای بالای درآمدی جامعه و لاجرم تبعیض مالیات
نا همسویی یا عدم استفاده از اهرم مالیات برای کنترل اقتصاد
پایین بودن فرهنگ مالیاتی در جامعه
در بیشتر کشورها، بخش عمده ای از منابع درآمدی دولت، از طریق مالیات تامین می شود. سهم مالیات از کل درآمدهای عمومی در میان کشورها، متفاوت است و میزان آن بستگی به سطح توسعه و ساختار اقتصادی آنها دارد. در این میان، فرار مالیاتی و گریز از مالیات در کشورها باعث شده است تا درآمدهای مالیاتی کشورها، همواره از آنچه که برآورد می شود کمتر باشد و تمامی کشورها تلاش خود را برای کاهش این دو پدیده به کار می گیرند یا از طریق اصلاح نظام مالیاتی، به چاره جویی برمی خیزند. (محمد تقی،1390)
1-4-1- اهداف اصلی تحقیق:
تحقیق حاضر سعی بر آن دارد که یکی از جنبه های مهم برای بستر سازی وبهبود اجرای مالیات که همان آموزش مؤدیان مالیاتی و جلوگیری از فرارهای مالیاتی می باشد بپردازد.
آنچه این تحقیق به دنبال آن است شناسایی علمی وسیستماتیک روش های فرار مالیاتی در نظام مالیاتی است که باعث افزایش اثر بخشی وکارایی وسهولت اجرای مالیات می گردد.
1-4-2- اهداف فرعی تحقیق:
اهداف اختصاصی که این پژوهش آن است که روشهای فرار مالیاتی در نظام مالیات با شاخصه های ثبت معاملات در دفاتر ،عدم افشا به موقع عملیات مالی ،قوانین مقررات و معافیت ها ، اجرا و عدم اجرا سیستم نظارت مالیاتی، توافقات در خود اظهاری و بخشودگی جرایم مالیاتی رابطه مثبت و معنی داری حاکم می باشد یا خیر.