2-3-4) تشریح مدل کیفیت حسابرسی
از دیدگاه خرد،”حسابرسی” خدماتی است که توسط تیم متخصص و مستقل به منظور اعتباربخشی به اطلاعات شرکت انجام می شود و دارای طیف گسترده ای از ذینفعان شامل سهامداران عمده، سهامداران جزء، اعضای هیئت مدیره، مدیر عامل، مدیر مالی، اعتباردهندگان، سازمان امور مالیاتی، دولت و سرمایهگذاران بالقوه می باشد. هر یک از این ذینفعان نیز ممکن است توان تأثیرگذاری متفاوتی بر انتخاب حسابرس و کیفیت حسابرسی داشته باشند و در عین حال، به دلیل برخورداری از انگیزههای مختلف، سطوح متفاوتی از کیفیت حسابرسی را طلب نمایند. بنابراین ارائه مدل جامع کیفیت حسابرسی مستلزم توجه به عوامل مرتبط با”عرضه “و”تقاضا”ی حسابرسی و کیفیت حسابرسی میباشد (مشایخی و همکاران،1392، ص121).
2-3-4-1) “عرضه” حسابرسی و کیفیت حسابرسی
1.التزام به کیفیت حسابرسی: عامل کلیدیِ اتخاذ راهبردهای کیفیت حسابرسی
از منظر”عرضه “کننده خدمات حسابرسی، دستیابی به کیفیت حسابرسی مستلزم صرف زمان و هزینه جهت تامین نیروی انسانی متخصص و ابزارها و امکانات لازم، برنامه ریزی، نظارت و سرپرستی، اعمال مراقبت های حرفه ای لازم و رعایت کامل استانداردهای حسابرسی و آیین رفتار حرفه ای است و از سوی دیگر نیازمند ایستادگی در مقابل محرک ها و انگیزه هایی است که مخدوش کننده استقلال هستند، بنابراین دستیابی به کیفیت حسابرسی دارای مخارجی است و شرط اصلی برای تحمل این مخارج، “التزام به کیفیت حسابرسی” است. میزان التزام به کیفیت حسابرسی بدان معناست که تا چه حد شرکاءی مسئول کار خود را متعهد و پایبند به تحقق کیفیت حسابرسی می دانند. تعمق بیشتر درمورد موضوع، حاکی از آن است که در سطحی بالاتر، التزام شرکاء به کیفیت حسابرسی ممکن است منشاء درونی یا بیرونی داشته باشد.
“منشاء درونی” التزام به کیفیت حسابرسی شامل اعتقادات مذهبی و پایبندی به اخلاقیات، ارزشهای انسانی و تعهدات حرفه ای میباشد. همچنین التزام به کیفیت با” منشاء بیرونی”ممکن است به دلیل”نگرانی از عواقب “و خسارات بی کیفیتی و تحمل خسارتهای قابل توجه مالی و غیرمالی باشد، یا ناشی از اشتیاق به دستیابی به مزایا و پاداشهای با کیفیتی(مشایخی و همکاران،1392، ص121).
2.منشاء بیرونی التزام به کیفیت حسابرسی : نگرانی از عواقب بی کیفیتی
تحلیل مجموعه نظرات دریافتی از خبرگان حاکی از آن است که”نگرانی از عواقب” و خسارات بیکیفیتی، در صورت پاسخ خواهی اثربخش از حسابرس محقق میگردد که این امر مستلزم شرایط زیرمیباشد:
1.وجود”پاسخ خواه” از حسابرس، که در صورت پایین بودن کیفیت حسابرسی موضوع را پیگیری و مطالبه نماید. این پاسخ خواه ممکن است از ذینفعان شرکت باشد، مانند سهامداران یا اعتباردهندگان، و یا نهادهای حرفه ای و نظارتی که به موجب مقررات اقدام به پیگیری موضوع مینماید.
2.وجود”سازوکارها”ی لازم جهت پاسخ خواهی، به گونه ای که پاسخ خواه با صرف زمان و هزینه معقول امکان پیگیری و احقاق حق را داشته باشد. علاوه بر آن می بایست اشخاص بیطرفی که دارای امکانات، صلاحیت و دانش لازم هستند، اقدام به بررسی کیفیت حسابرسی مورد ادعا نماید.
چنانچه هر یک از عوامل سه گانه فوق وجود نداشته باشد یا از اثربخشی لازم برخوردار نباشد، نگرانی از عواقب و خسارات بی کیفیتی وجود نخواهد داشت. در مقابل اگر تنبیهات و جریمه های قابل توجه، متناسب و معناداری برای برخورد با موارد بی کیفیتی، اعمال گردد در این صورت، نگرانی از اعمال این تنبیهات به عنوان عامل بازدارنده ای قوی، سبب اتخاذ تمهیدات لازم جهت دستیابی به کیفیت حسابرسی موردنظر می گردد.
وجود تقاضا از سوی سرمایه گذاران و سایر ذینفعان برای کیفیت حسابرسی و همچنین پاسخ خواهی آنان از حسابرسان، از عوامل مهم مؤثر بر کیفیت حسابرسی است. اما در شرایطی که چنین تقاضایی از سوی ذینفعان بصورت جدی و اثربخش وجود نداشته باشد، نقش نهادهای نظارتی در ارتقای سطح کیفیت حسابرسی بسیار پررنگتر خواهد شد. در این زمینه، وجود”نظام کنترل کیفیت اثربخش در حرفه” جهت پاسخ خواهی و نظارت اثربخش بر حرفه حسابرسی نقش بسزایی ایفا می کند .در این نظام کنترل کیفیت، گام اول، گزینش صحیح و تأیید صلاحیت حسابداران رسمی و شرکاءی مؤسسات حسابرسی برای ایفای نقش عظیمی که همان “اعتباربخشی” است، میباشد و اولین گام استقرار نظام کنترل کیفیت در این قسمت کلید میخورد. گام بعدی، نظارت برحسابداران رسمی و مؤسسات حسابرسی و کنترل کیفیت محتوایی و اثربخش خدمات آنان(در کنار رفع مشکلات و فراهم نمودن شرایط اجرای کامل استانداردها و ضوابط حرفه ای (است و در نهایت برخورد مؤثر با موارد تخلف و عدم رعایت مقررات، و اطلاع رسانی وضعیت کیفیت حسابرسی و نتایج کنترل کیفیت، تکمیل کننده این نظام کنترل کیفیت می باشد (مشایخی و همکاران،1392، ص122).
3.منشاء بیرونی التزام به کیفیت حسابرسی: اشتیاق دستیابی به مزایا و پاداشهای باکیفیتی
اشتیاق به دستیابی به مزایا و پاداشهای باکیفیتی نیز عامل انگیزشی است که محرک ایجاد شرایط لازم جهت افزایش کیفیت حسابرسی است. به عنوان مثال زمانی که متقاضی حسابرسی برای دریافت خدمات حسابرسی باکیفیت تر ارزش بالایی قائل شده و در زمان انتخاب حسابرس،” کیفیت حسابرسی “معیار انتخاب” باشد و برای حسابرسی با کیفیت نیز”حق الزحمه” متناسب و بالاتری پرداخت شود، در این حالت حسابرس انگیزه بیشتری خواهد داشت تا کار حسابرسی باکیفیت تری عرضه نماید. به علاوه، افزایش”شهرت و اعتبار” حسابرس نیز یکی از مهمترین مزایای باکیفیتی است و حسابرسان برای افزایش و حفظ اعتبار حرفه ای که به نوعی مهمترین سرمایه حسابرس است، اقدام به ارائه خدمات باکیفیت مینمایند. در این خصوص اعلام عمومی وضعیت کیفیت حسابرسی و معرفی حسابرسان با کیفیت بالای حسابرسی و حسابرسان باکیفیت پایین حسابرسی، از جهت تأثیر بااهمیتی که بر ایجاد و افزایش اعتبار مؤسسه یا نگرانی از کاهش اعتبار یا بی اعتبار شدن مؤسسه حسابرسی، خواهد داشت در انگیزههای بیرونی حسابرس اثرگذار خواهد بود و شدت تأثیر عوامل انگیزشی با منشاء بیرونی را افزایش خواهد داد.
دستیابی به کیفیت حسابرسی از منظر عرضه کننده خدمات حسابرسی، به ترتیب اولویت، مستلزم سه رکن اصلی” التزام به کیفیت حسابرسی”، “دانش و تجربۀ” شرکاءی فرایند و” برخورداری از امکانات” لازم جهت دستیابی به کیفیت حسابرسی است که تحقق کیفیت مستلزم وجود هر سه رکن است اما رکن اول از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد؛ زیرا التزام به کیفیت بر سایر مولفه ها مانند روزآمد کردن دانش و تجربه و تامین امکانات لازم نیز تأثیرمیگذارد. همچنین در صورت وجود التزام بالا و دانش و تجربۀ کافی جهت تشخیص نیازمندیها، راهبردهای لازم جهت دستیابی به کیفیت حسابرسی اتخاذ خواهد شد و اولاً مؤسسه اقدام به جذب نیروهای کیفی با دانش و تجربۀ لازم خواهد نمود و ثانیاً کارهایی که بیش از حد توانایی، امکانات ونیروی انسانی مؤسسه باشد را نخواهد پذیرفت (مشایخی و همکاران،1392، ص122).
1-5) اهداف تحقیق
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین کیفیت حسابرسی و ضریب واکنش سود میباشد.
به صورت جزیی و به عنوان هدف فرعی اول بررسی مفهوم و اندازهگیری کیفیت حسابرسی مورد توجه قرار میگیرد.
در مرحله بعد و به عنوان هدف فرعی دوم، بررسی مفهوم و اندازهگیری ضریب واکنش سود براساس مدل های موجود مورد توجه خواهد بود.